Về đệm hát, có nhiều kiểu đệm lắm. Một thằng chơi Guitar giỏi không phải là một thằng chơi đúng nốt nhạc, đúng bài bản nhạc, chơi một lèo từ đầu đến cuối không sai câu nào. Không phải vậy! Một thằng chơi Guitar giỏi là một thằng biết chơi đúng lúc, biết sai đúng lúc, biết quên đúng lúc, biết dừng đúng lúc, biết bấm "sai" đúng chỗ... Biết nên chơi thế nào và chơi trước ai. Bởi vậy, xét nghĩ cũng giống như cái trò quân sự ấy - biết rõ đối thủ, phân tích thời điểm, ra đòn chuẩn xác. Như vậy tiếng đàn của ta mới thực sự có hiệu lực và đạt kết quả như ý. Ta nên phân ra nhiều trường hợp cụ thể với nhiều cách đệm như sau:
- Đệm phừng phừng_ như mấy chú tá điền bổ củi - kiểu này thường đệm vào những lúc cao trào của những cuộc hội trại, khi mà "một mình giữa bầy sói", chỉ mình mình với cây đàn giữa một rừng mồm đang gào thét: "nổi lửa lên em... nổi lửa lên em..."
- Đệm thong thả_ khi mà cuộc vui đã vào cuối canh, bọn tá điền "giọng hát to, tay đàn khoẻ" đã mệt mỏi hết rồi. Chỉ còn mình và mấy ả mặt đang nghệt ra, vừa buồn ngủ vừa mệt...
- Đệm trữ tình_ khi chỉ mình mình với nàng... trong một không gian tĩnh mịch, khi mà những thằng phá đám và những con ả xấu xí đã không còn quấy rầy.
- Đệm dụ dỗ_ Khi mình biết rằng ở bên kia bờ tường, có một ả đang vừa... tắm giặt vừa lắng nghe tiếng đàn của mình.
- Đệm lãng mạn_ Khi ngồi trước những ả: Sống nội tâm, yêu mầu tím, ghét sự giả dối, thích hoa bất tử...
- Đệm theo mốt_ khi ngồi trước những con ranh con quần ngố tóc vàng hoe chỉ thích phim hàn quốc và trai hàn quốc...
------
+ Với trường hợp đệm tá điền ở hội trại, đòi hỏi bạn chỉ cần có một .. sức khỏe phi thường ... bởi vì ở trường hợp này, không phải là tiếng đàn của bạn hoà cùng tiếng hát của nó, mà là chúng nó gào rú và bạn phải làm nhiệm vụ đệm theo cho đúng nhịp, đúng giai điệu của chúng nó. Và không nhất thiết phải đúng Gam, bởi vì chúng nó cũng chẳng cần biết bạn đang chơi gam gì đâu...
+ Trường hợp đệm thong thả, khi mà chỉ còn ít người thưởng thức. Trường hợp này thì bạn cần phải chơi quạt chả nhẹ nhàng. Nếu như chơi cho ả nào đó hát solo thì nên dò nốt trước khi nó hát. Tránh trường hợp nó cứ gào một đằng, mình phừng phừng một nẻo, mãi mới mò ra đúng gam thì nó đã hát xong mẹ nó rồi... (Phần sau tôi sẽ hướng dẫn cụ thể cách dò gam sao cho nhanh và chuẩn xác)
+ Trường hợp đệm trữ tình, khi chỉ còn mình mình với ả. Lúc này thì không thể quạt chả phừng phừng được, mất mẹ nó hết sự lãng mạng. Lúc này chỉ nên đệm theo kiểu rải nốt hợp âm (cũng sẽ nói cụ thể sau). Kiểu rải hợp âm này nó sẽ như từng giọt nước, tí tách... tí tách len lỏi vào sâu thẳm tâm hồn nàng. Đôi khi ngừng lại một vài giây, như thể mình đang bị không gian và thời gian chế ngự... (lúc này thì có thể đưa tay lên ngoáy mũi hoặc nắm lấy tay nàng - tuỳ thời điểm chọn) Những lúc này đôi khi phải đá thêm mấy bản nhạc không lời trữ tình như Rô-măng, lá thư gửi Ê-Ly, hay Triệu bông hồng... Đảm bảo mặt mũi ả sẽ ngu đi, mắt lờ đờ ngây dại, chân tay mềm nhũn ra (thôi, đ''o dám tưởng tượng nữa!)
+ Đệm dụ dỗ_ áp dụng khi mình đang ở trong căn phòng ký túc xá chẳng hạn, bên bờ tường bên kia là khu nữ sinh. Vào một buổi trưa vắng vẻ, khi các con giời xôi thịt đã đi ngủ hết... chỉ còn tiếng xào xạc của những cơn gió mùa Thu hiu hắt thổi vào các tán lá cùng với tiếng róc rách nước trong cái chậu thau mà nàng đang... giặt đồ. Những lúc này thì tuyệt đối không thể dùng phương pháp quạt chả, một là sẽ bị bọn cùng phòng úp xô vào đầu mà tẩn vì tội phá vỡ giấc ngủ, hai là giữa trưa yên ả, tiếng gào rú thảm thiết của ta sẽ không khác gì tiếng sói tru nửa đêm. Lúc này cũng chỉ nên rải hợp âm nhè nhẹ, nhưng đôi khi nên có những đoạn cao trào thống thiết, thê lương. Chủ đề thì nên nói đến quê hương, nói đến dòng sông, nói đến cây tre, mái đình... và cố gắng quên đi các khoản nợ ở căn-tin, cố gắng quên đi cái ngứa của căn bệnh ghẻ quen thuộc đang hành hạ cơ thể... hãy chơi thật dịu dàng, cứ như là mình là một người sống nội tâm lắm ấy...
+ Đệm lãng mạn: Kiểu này dành cho những ả thường sống với một tâm hồn... dở hơi. Những ả luôn găm ở cạp quần một hai cuốn sổ thơ tình Xuân Diệu... Với những ả này thì ta nên tỏ một vẻ phớt đời. Tay rải rải vài nốt, miệng lảm nhảm vài câu, mắt nhìn ra xa xăm... quên đi mọi thứ, thờ ơ mọi thứ... cứ như xung quanh ta chỉ toàn ruồi nhặng vậy. Cái ngữ hâm hâm này mà ta tỏ vẻ quan tâm đến nó là hỏng hết mọi việc. Ta phải thể hiện mình là một con người sống với một tâm hồn bao la, một tinh thần bay bổng, lãng mạn. Mà cũng nên chọn những bài phổ nhạc từ các bài thơ quen thuộc như: "..Khung cửa sổ hai nhà cuối phố... chẳng hiểu vì sao không khép bao giờ..." hay "...em không nghe mùa thu, lá thu kêu xào xạc, con nai vàng ngơ ngác, đạp trên lá vàng khô..."... và thể nào cái ả này cũng tỏ vẻ hiểu biết thốt lên: "- à, hình như bài này là Tiếng Thu của Lưu Trọng Lư anh nhẩy!" Lúc này mình nên ngừng tiếng đàn và giả vờ khen lấy một câu: "- Ôi, sao em cũng biết bài này à, em thật lãng mạn đấy!" (thực ra đứa đ''o nào học qua phổ thông mà chẳng biết)
- Còn kiểu đệm theo mốt_ để phục vụ mấy con tóc vàng hoe, thì tốt nhất là bạn nên học thuộc mấy bài nhạc trong phim hàn Quốc, như bài Forever, Hình bóng đợi chờ, và cả Ếch-chan-tơ nữa (bài này là bài Rô-măng nhưng dùng để quảng cáo nước gội đầu ếch-chan-tơ nên bọn tóc vàng toàn goi là bài ếch-chan-tơ thôi)... và thỉnh thoảng lại buông ra vài câu hát tiếng Anh hay tiếng Hàn (yên tâm, mấy con thuộc dạng này thì tiếng mẹ đẻ còn chưa thõi - huống hồ tiếng nước ngoài. Đ''o biết đâu mà lần)
.....
Đêm nay mưa thu lất phất ngoài khung cửa, thế ... nào lại không ngủ được... tỉnh giậy, cái cảm giác của một buổi chơi tối thứ bảy vẫn đeo đẳng... dường như vẫn cảm nhận được vị ngọt ngọt nơi đầu lưỡi và vẫn thấy rát rát ở chỗ cái "ấy" nơi dưới... thắt lưng.
Ấy, thể nào cũng có đứa hiểu nhầm... phải nói rõ ra không chúng nó lại tưởng. Chẳng là cả tối nay ngồi ở quán RockBụi, uống Cafe (mà nó cho quá tay sữa, ngọt .... chịu! ) lại còn phải ngồi trên một cái ghế gỗ cứng queo............
Giờ khó ngủ thật!
Thôi thì tiếp tục cái chương trình đệm hát - cua gái này vậy.
Vậy đấy, ta đã liệt kê ra các thể loại gái để từ đó có thể tuỳ cơ ứng biến. Nhưng gái gì thì gái, tốt nhất là mình cứ phải nắm chắc hết các kỹ thuật thì mới tung hoành ngang dọc, đi vào lòng chị em như đi vào chỗ không người được.
Và điều này cũng quan trọng vô cùng: Đó là khi tập luyện, các chú phải thực sự nghiêm túc và chăm chỉ, và nhất là hãy loại bỏ khỏi đầu cái tư tưởng Gái Mú đầy xôi thịt kia. Nhiều chú mới tập luyện bập bõm được vài ba câu cú giản đơn, đã hí hửng chăm chăm vác đồ nghề đi Thực tế... với một số Gái thuộc dạng đánh gì nó cũng gật, làm gì nó cũng thích - thì không kể (chẳng qua nó thích chú mẹ nó rồi - đàn chỉ là cái cớ thôi - những con này thì thường xấu và ngu ngu, chơi đàn cho nó nghe chỉ tổ tự nhục với cây đàn).
Còn với những đứa khó chiều, chú mà không đủ bản lĩnh thì dăm bữa là nó chán. Lúc đấy thì lại tự trách mình: Tốn thời gian đi đánh Hắp-lai làm cái .... gì nhở, biết thế ngồi nhà tập mẹ nó cái bài Ếch-chan-tơ thì có phải là "xong" ..rồi không!!
Đấy, thế nghĩa là phải học hết các bí kíp, đừng sốt ruột, đừng vội vã và cũng đừng chán nản.
Ta tóm tắt lại những thứ cần học như sau:
+ Có hai cách đệm chính: Đệm hợp âm (thường gọi là Quạt chả) và Đệm rải nốt trong hợp âm. (tớ sẽ có hướng dẫn cụ thể Quạt chả từng điệu thì thế nào và khi rải hợp âm cho điệu đó thì rải thế nào...)
+ Chơi theo cách nhạc cổ điển, bán cổ điển.
Tại sao đây là một Topic đệm hát lại có chút Cổ điển ở đây? Vì nó là một yếu tố không thể thiếu được trong cái mệnh đề Cưa gái mà chúng ta đã xác định mục đích khi chơi Guitar (Gái thì thường tỏ ra rất thích nhạc cổ điển, bởi các ả cứ tưởng như thế là có tâm hồn, có lãng mạn. Ngay cả những con Nặc nô chẳng thể ngồi yên nổi một lúc và mồm không khép lại nổi một giây nhưng khi hai đứa ngồi trong một quán Dilmah nó cũng giả vờ mơ màng nghe một bản cổ điển đang vọng tới. Chắc chắn lúc đó nó đang toan tính âm mưu gì hoặc đang nghĩ tới đĩa chân gà nướng hay bát phở Gia truyền nghi ngút khói.) Kệ nó thôi, nó giả vờ thích thì mình giả vờ chơi, miễn là được việc... nhẩy!
Mà xét về mặt chuyên môn, đôi khi ta vẫn phải chơi một số đoạn theo kiểu bán cổ điển.
Vậy Bán cổ điển là như thế nào?
Cái này lại bàn đến một khái niệm lý thuyết. Đấy là CẤU TRÚC MỘT BÀI HÁT.
+ Một bài hát thường có một cấu trúc cơ bản sau đây:
1. Dạo đầu.
2. Hát lời 1
3. Điệp khúc
4. Dạo giữa bài
5. Hát lời 2
6. Điệp khúc
7. Kết
Như vậy, ta có 7 phần. Với một số tác phẩm thì sẽ có đôi chút thay đổi, có thể ở phần 5, sau khi Dạo giữa bài xong thì hát tiếp đoạn Điệp khúc rồi kết, hoặc là hát luôn lời 2 một lần rồi kết luôn (không lặp lại điệp khúc nữa) Cũng có thể có tác phẩm không có điệp khúc...
Nhưng gì thì gì, ta vẫn phải có mấy phần chính sau: Dạo đầu, Hát chính, Dạo giữa, và Kết...
Đoạn dạo đầu là phần vô cùng quan trọng trong một bài hát, nó vừa có nhiệm vụ xác định rõ tông, gam chính của tác phẩm để ca sĩ đỡ vào lệch giọng (ca sĩ thường nghe qua đoạn dạo đầu để xác định rõ gam của bài hát). Đoạn dạo đầu thường tạo ra một ấn tượng tốt cho bài hát ngay từ lúc đầu tiên. Và có thể, nó cũng là cái để thể hiện trình độ thằng chơi đàn.
Với trường hợp chơi trong đêm hội trại hay giữa một đám đông, thì đoạn dạo đầu ta cứ nên đánh "quạt chả" mấy cái hợp âm chủ đạo của bài hát (như vòng hợp âm cơ bàn Am, **, E7) rồi chờ đứa ca sĩ nhẩy vào hát. Dạo xong 1 vòng mà Nó chưa nhẩy vào hát thì ta lại dạo tiếp một lượt nữa, xong một lượt nữa mà nó vẫn chưa vào thì lại một lượt nữa... mà lượt nữa rồi mà nó vẫn chưa vào thì... đuổi cụ nó đi. Hát hò đe''''o gì cái đứa đầu đất đấy!
Với trường hợp đệm êm ái và dịu dàng thì ta cứ rải nốt hợp âm nhè nhẹ theo vòng gam như trên. (rải thế nào thì sẽ nói cụ thể ở Lesson sau)
Đấy, cái khái niệm Bán Cổ điển nó phát sinh ra ở trường hợp này đây. Với một thằng mới vào nghề thì nó cứ rải hợp âm một vòng theo vòng hợp âm đơn giản, còn với một thằng "Có nghề" thì nên rải và bấm cả nốt nhạc theo giai điệu cơ bản của bài hát. Không phải là chỉ đánh giai điệu của bài theo cái kiểu tá điền là chỉ bấm đúng từng nốt, từng nốt (như cái bài Tóc gió thôi bay: Chiều mưa, có một người con gái... thì đánh đủ từng nốt: Tèn ten, tén ten tèn ten tén...) Mà ở đây là sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa rải đệm và bấm nốt nhạc. Chơi nốt Tèn tén (Chiều mưa) thì đến đoạn nghỉ, ta phải rải luôn vài nốt nhạc của hợp âm (mà cũng phải theo đúng giai điệu) sau đó mới nhẩy vào đoạn tiếp theo (có một người con gái...)
Đây là cách cơ bản mà một số nhà soạn nhạc đã soạn một số ca khúc nhạc Trẻ theo kiểu Cổ điển. Nhiều người gọi đây là một tác phẩm Bán cổ điển - một tác phẩm nhạc trẻ hay nhạc nước ngoài được chơi theo kiểu Cổ điển.
Để đạt được cái trình độ này, thì bạn phải nhuần nhuyễn cả hai yếu tố: Đánh được theo đúng nốt nhạc của bài (không thừa, không thiếu) và yếu tố thứ hai là phải đệm rải được bài thật chắc nhịp. Sau đó, kết hợp hai cái đó lại với nhau.
Ta lại quay lại tiếp phần Cấu trúc tác phẩm:
- Phần dạo đầu là như vậy... tiếp theo sau là phần vào bài thì ta cứ đệm như thường (đệm thế nào thì sẽ có hướng dẫn cụ thể sau)
- Phần điệp khúc: hầu hết các Tác phẩm đều có một đoạn gọi là Điệp khúc (Khúc là đoạn, điệp là lặp lại - đoạn lặp lại trong bài) Đoạn này thường là đoạn cao trào của bài, đến đoạn này ca sĩ thường rống lên tha thiết, như bài Đồng xanh (ta yêu đồng xanh, như gió yêu mây trời... ta yêu đôi tình nhân, như đã yêu thương con người...)
Ấy vậy mà vẫn có một số tác phẩm không có điệp khúc (như bài Tóc gió thôi bay chẳng hạn) Đấy là tuỳ theo ý đồ của tác giả.
- Đoạn dạo giữa bài cũng gần giống như dạo đầu tiên. Nếu là bài đệm mạnh phừng phừng cả bài thì đoạn dạo cứ phừng phừng tiếp luôn, còn tác phẩm nhẹ nhàng thì đừng dại mà quạt chả... phải thật nhẹ nhàng, lắng đọng... Giai điệu thì nên chạy theo giai điệu của điệp khúc, để rồi khi dạo xong người hát dễ vào theo...